Część z praktyk, przypisywanych 31 dniu października wiąże się z kultem i wspomnieniem zmarłych, którym w kolejnych dniach będziemy poświęcać wiele czasu. Cokolwiek przychodzi z zachodu wydaje się jednak dużo bardziej atrakcyjne od naszych starych praktyk. Tak jest też z Halloween.
Wielokulturowe społeczeństwo, w którym żyjemy powoduje jednak, że niejednokrotnie wierzenia i tradycje przenikają się, tworząc niejednokrotnie komiczne połączenia. Efektem tego jest coraz częściej pojawiające się u nas obchody Halloween, z którymi często nie wiadomo jak postępować. Wielu stara się krytykować tego typu celebracje, wskazując na ryzyko natury duchowej, związane z wróżbami, wywoływaniem duchów lub też przebieraniem się w charakterystyczny sposób.
Im straszniej tym lepiej, im dziwniej, tym ciekawiej.
Jak tymczasem w Polsce wyglądają zazwyczaj Halloweenowe zabawy? Po pierwsze należy zaznaczyć, że jakiekolwiek zaangazowanie w okolicznościowe zabawy dotyczy zdecydowanej mniejszości naszego społeczeństwa. W ramach przysłowiowego halloween organizowane są zwykle dyskoteki i imprezy, na których obowiązuje charakterystyczny dress code. Czasem w konkursie na najciekawsze przebranie można wygrać okolicznościową nagrodę. Dzieci, które próbują u nas wyprosić tego dnia słodycze zwykle są przeganiane i szybko rezygnują z cukierkowych łowów. I to tyle.
Nikt nie przystraja domu, powszechne halloweenowe szaleństwo nie udziela się dorosłym, a amerykanizacja umysłów dzieci szybko zostaje wygaszona.
W tle pobrzmiewa po cichu informacja o coraz większej ilości księży powołanych do pełnienia roli egzorcystów. Czy jednak faktycznie to (tylko) Halloween może byc przyczyną duchowych problemów coraz większej ilości ludzi? Wydaje się, że teoria ta jest wyjątkowo bezpodstawna.
Poniżej przedstawiamy subiektywny przegląd wybranych elementów zachodniego Halloween, które niejednokrotnie krytykowane okazują się mieć odpowiedniki w naszych rodzimych tradycjach.
1. Bez kostiumu ani rusz
Najczęściej Halloween kojarzone jest własnie z przebraniami i kostiumami. Niejednokrotnie mają one budzić grozę, przerażać. Najcześciej jednak są po prostu nawiązaniami do popkulturowych bohaterów i pojawiających się w wielu kulturach personifikacji, np. śmierci.
Nie trzeba szukać daleko, żeby stwierdzić, że przebranie śmierci stanowi jeden z najczęściej pojawiających się kostiumów w tradycyjnych, polskich grupach kolędników. Wspominając zaś bale karnawałowe, które odeszły w niepamięć, warto sobie przypomnieć, że to właśnie one słynęły niegdyś ze wspaniałych przebrań i kostiumów, w których duchy, śmierć i tajemniczy, budzący strach osobnicy nie byli rzadkością. Jakość strojów na prawdziwych balach karnawalowych powoduje jednak, że Halloween może być przy tym oceniane jako nieudolne naśladownictwo tego, co było kiedyś.
Wydaje się tez, że samo przebranie i udział w okolicznościowej dyskotece raczej nie powinno rodzić naszych wątpliwości natury moralnej.
2. Magia i wróżby
Te elementy obchodów halloween budza najwięcej emocji w dialogu na temat tego święta. Właśnie one są najcześciej krytykowane, a zagrożenia duchowe kojarzone z wywoływaniem duchów, wróżeniem i próbami nawiązania kontaktu z zaświatami są powszechnie znane. Krótkie spojrzenie na polskie realia powoduje jednak, że szybko odnajdujemy paradoks:jedno z najpopularniejszych i najchętniej praktykowanych w Polsce świat - Andrzejki - skupia się właśnie wokół bardzo podobnych praktyk.
Co więcej - wróżby i rozmaite próby przewidywania przyszłości w oparciu o nadnaturalne zjawiska są często centralnym punktem bardzo rozpowszechnionych w tym czasie dyskotek szkolnych, zabaw oraz spotkań dla osób dorosłych. Krytyka Andrzejkowego lania wosku - wszak wróżba! - przez wielu mogłaby zostać zwyczajnie wyśmiana. Kto zaś para się wywoływaniem duchów, czy seansami spirytystycznymi z pewnością nie traktuje tego jak okolicznosciowej zabawy i nie potrzebuje do tego wymyślnego stroju. Telefoniczni wróżbici czekają często 24h/dobę i co ciekawe - odbierają często telefony także od tych, dla których niedzielna Msza jest świetością.
Czy zatem potencjalnie bardziej szkodliwa nie będzie taka zabawa w typowo polskim klimacie, niż zupełnie pozbawiona duchowego wymiaru zabawa w Halloween?
3. Cukierek albo psikus!
Polskie dzieci niejednokrotnie narzekają właśnie na ten aspekt braku Halloween w naszym kalendarzu: bo i dlaczego na zachodzie tradycja nakazuje wręcz być przygotowanym na niespotykaną wizytę żądnych słodyczy małych duszków?
Szybko jednak i dla tej tradycji związanej z Halloween odnajdujemy naszą, polską odpowiedź. Bożonarodzeniowi kolędnicy często nie są jednak tak łatwi do udobruchania. Wręczenie im słodyczy może byc traktowane wręcz jako potwarz - przecież radośnie brzęczące monety są dużo milej widziane. Ich stroje od dawna wołaja już o pomstę do nieba, a wykonana za szybko i na odczepnego kolęda staje się niemiłym psikusem, który współcześni kolędnicy płatają - mimo symbolicznej zapłaty.
Psikusów w naszej polskiej tradycji jest z resztą więcej, czego najlepszym dowodem jest Lany Poniedziałek.
Czy przebieranki i walka o słodycze 31 października ma więc szansę przyjąć się i u nas? Raczej nie. Wzorem zachodnich rówieśników, zachęcamy jednak przyszłych kolędników do większego zaangażowania w swoje przebranie i przygotowanie - być może dzięki temu spotkacie więcej otwartych drzwi.
Halloween to tradycja, która dla wielu z nas jest zwyczajnym połączeniem kilku wskazanych wyżej elementów, obecnych w naszych tradycjach. Atrakcyjny, popkulturowy wymiar tego dnia powoduje, że nieustannie jednak przystajemy, zastanawiając się, co by było, gdyby pojawiło się i u nas. Mimo ogłaszanych wszem i wobec zagrożeń związanych z tym świętem, wydaje się, że mogą one czyhać zupelnie gdzie indziej. A jakie jest Wasze zdanie na ten temat?
Zapraszamy do dyskusji!
Napisz komentarz
Komentarze