Prawosławna Wielkanoc

Paschę poprzedza Wielki Post. Przez 40 dni prawosławni nie powinni wówczas spożywać mięsa, ryb, nabiału i białego pieczywa. Jada się przeważnie grzyby, kapustę, i inne warzywa. Ścisły post obowiązuje także w Wielki Piątek i Wielką Sobotę.

W Wielki Piątek w cerkwiach czytane są fragmenty Pisma Świętego przedstawiające Mękę Pańską,
natomiast w sobotę, podobnie jak w kościele katolickim święcone są pokarmy. Rosjanie święcą jajka jako symbol życia, a także wielkanocne baby (ciasta) i paschę, czyli potrawę z białego sera, utartego z masłem, żółtkami i bakaliami. Słowa "pascha" oznacza wyjście (również Zmartwychwstanie). Na wierzchu paschy rysuje się inicjały X i W, czyli Christos Woskresie (Chrystus zmartwychwstał). Święcone jajka są często bez skorupek, ponieważ święta to czas wolny od pracy, i nie należy w tym okresie narażać się na zbędne czynności, nawet związane z obieraniem jajka.

Nocą z Wielkiej Soboty na Niedzielę Wielkanocną odbywają się nabożeństwa połączone z procesją wokół świątyni. Wierni obchodzą trzykrotnie cerkiew trzymając w rękach świecie a uroczysta msza celebrowana jest kilka godzin.

Niedziela zaczyna się od radosnego bicia dzwonów, zwiastujących zmartwychwstanie Chrystusa. Rosjanie składają sobie wtedy nawzajem życzenia z okazji Wielkanocy, trzykrotnie całując się w policzek i wypowiadając słowa:"Christos woskriesie", co oznacza "Chrystus zmartwychwstał", na co odpowiada się "Woistinu woskresie" - "Zaprawdę zmartwychwstał". W okresie świąt Rosjanie obdarowują się pisankami, a także innymi drobnymi upominkami, mającymi przynosić szczęście.
Zgodnie z tradycją, dobry gospodarz powinien zadbać, aby stół wielkanocny prezentował się uroczyście, a jedzenie było smaczne. Wszystkie podawane potrawy powinny kojarzyć się z urodzajem i dobrobytem.

W Poniedziałek Wielkanocny w Cerkwiach odbywa się obrzęd przygotowania krzyżma. Jest to olej, który składa się z około 50 olejków i wonnych ziół, jego proces przygotowania trwa 3 dni. Później krzyżmo wykorzystywane jest do namaszczenia podczas chrztu i konsekracji ołtarzy.

Zgodnie z tradycją w czasie świąt wielkanocnych prawosławni odwiedzają groby zmarłych i zanoszą tam pisanki, ponieważ Zmartwychwstanie Chrystusa jest radością zarówno dla żywych jak i umarłych.

List paschalny Świętego Soboru Biskupów Świętego Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego do Czcigodnego Duchowieństwa, Miłujących Boga Mnichów i Wszystkich Wiernych Jego Dzieci:

Chrystus Zmartwychwstał!
„Opiewamy, Chryste, Twoją zbawczą śmierć,
i sławimy Twoje Zmartwychwstanie”
(jutrznia paschalna, stichery na stichownie)

Jeszcze raz Wszechmogący Pan pozwolił nam obchodzić święto Zmartwychwstania Chrystusa. Jeszcze raz w swoim życiu przeżyjemy „święta i uroczysta (...) noc zbawienia, jasną zwiastunkę promiennego dnia Zmartwychpowstania” (jutrznia paschalna, kanon, pieśń 7).

Radość w sercach, radość na obliczach z powodu Zmartwychwstania Chrystusa oświeca dusze i serca wszystkich tych, którzy miłują Zbawiciela.

Wraz ze Zmartwychwstaniem Chrystusa nastało nowe, wieczne życie, porażone zostały ciążące nad rodzajem ludzkim grzech i śmierć. „Bóg, który jest bogaty w miłosierdzie (...) i nas, którzy umarliśmy przez upadki, ożywił wraz z Chrystusem (...) i wraz z Nim wskrzesił” (Ef 2, 4-6). „Ja żyję i wy żyć będziecie” (J 14, 9). Nasze życie w Chrystusie jest potwierdzone przez Jego Zmartwychwstanie.

Bracia i Siostry!
Zmartwychwstanie Chrystusa jest tryumfem naszej wiary w Niego jako Jednorodzonego Syna Bożego, prawdziwego Boga. Zmartwychwstanie Chrystusa stało się dowodem dla Jego nauki odnoszącej się do naszego zbawienia. Święty Apostoł Paweł pisze: „Chrystus powstał z martwych, pierworodny spośród umarłych” (1 Kor 15, 20). Dlatego też nasza wiara nie jest daremną. Chrystus powstał z martwych i dlatego „jak w Adamie wszyscy umierają, tak też w Chrystusie wszyscy zostaną ożywieni. A każdy w swoim porządku: jako pierwszy Chrystus, potem ci, którzy są Chrystusowi, w czasie Jego przyjścia” (1 Kor 15, 23-24). Chrystus powstał z martwych, uświęcił, pobłogosławił i umocnił zmartwychwstanie wszystkich wierzących, którzy powstaną jak kłosy z nasienia, mówi św. Teofan Zatwornik (Egzegeza 1 Kor).

Bracia i Siostry!
Z tej Prawdy wynika wielka paschalna moc ożywiająca chłodne serca i napełnia każdego człowieka nową nadzieją i wiarą, i daje przekonanie pośród różnych przejawów świata. Chrystus obiecał być z nami zawsze. „O Boski, o przyjazny, o najsłodszy głosie! Otoś nam przyrzekł, nie kłamiąc, być z nami do końca wieków. O Chryste Panie!” (jutrznia paschalna, kanon, pieśń 9). Obietnica Chrystusa jest naszą gwarancją na każdy dzień naszego chrześcijańskiego prawosławnego życia. Jakże pożytecznym jest rozkoszowanie się tą świetlistą uroczystością, aby wracając do swoich zajęć życiowych nie stracić tego świętego nastroju i aby był on dla nas źródłem nowych mocy duchowych. To zadanie stoi przed każdym uczestnikiem nabożeństw nocy paschalnej. Święta Pascha to nie jest zwykłe święto, a cały sens życia chrześcijańskiego. Życia przez śmierć od „zadatku” radości paschalnej na Taborze aż do jego pełni w Zmartwychwstaniu.

Bracia i Siostry!
Dlatego też będziemy się starać, aby owocami tej Prawdy paschalnej były dary duchowe: „miłość, radość, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wierność, łagodność, wstrzemięźliwość” (Ga 5, 22-23). Te dary pomogą nam za naszych dni rozkwitać w spełnianiu przykazań wiary prawosławnej, która jest źródłem moralnego doskonalenia się i pomoże nam ocenić oraz zrozumieć wiele zjawisk współczesności, jak różnego rodzaju podziały, wrogość, konflikty, ubóstwo, niesprawiedliwość i ich skutki.

Bracia i Siostry!
Będziemy starać się być gorliwymi we wszystkim, co sprzyja rozwojowi naszego życia duchowego, przynależności do życia cerkiewnego i wszystkiego tego, co służy rozwojowi świata, miłości i jedności w Kościele, i w naszym codziennym życiu. Będziemy gorliwymi we wszystkim, co sprzyja budowaniu zdrowej rodziny prawosławnej. To ona jest podstawą zdrowego społeczeństwa i prawidłowego wychowania dzieci oraz młodzieży. Nasze dzieci i młodzież, to nasza przyszłość, przyszłość naszego Kościoła i społeczeństwa.

Paschalna „doskonała radość” pomoże nam zachować wiarę naszych ojców pośród obcego nam świata. Chrystus, Zwycięzca śmierci, mówi: „To wam powiedziałem, aby radość Moja w was była, i aby radość wasza była pełna” (J 15, 11). A jeśli tak, to radość Zmartwychwstania Chrystusa oświeca nie tylko nas, ale także wszystkich, którzy mają z nami kontakt. Tak było zawsze, będzie na wieki, pozostając „tajemnicą niezgłębioną i niewypowiedzianą”, ale równocześnie otwierającą ludziom „bramy raju” i uświęcającym „wszystkich wiernych”. Święty Kościół śpiewa: „Panie, który przecierpiałeś krzyż, zniewoliłeś śmierć i powstałeś z martwych, daj pokój naszemu życiu, jako jedyny wszechmocny” (jutrznia paschalna, stichery).

W „tym dniu, który Pan uczynił” pozdrawiamy Czcigodne Duchowieństwo, Mnichów, Dzieci i Wszystkich Wiernych naszego Kościoła słowami nabożeństwa paschalnego: „Zmartwychwstania dzień! Rozjaśnijmy twarze w radości! Obejmijmy jeden drugiego! Powiedzmy, bracia, do nienawidzących nas: „Darujmy wszystko w Zmartwychwstaniu!” I tak zawołajmy: „Chrystus powstał z martwych, śmiercią podeptał śmierć, i będącym w grobach życie dał” (jutrznia paschalna, stichery Paschy).

Prawdziwie Zmartwychwstał Chrystus!

Z Bożego miłosierdzia, pokorni:
+ Sawa, metropolita warszawski i całej Polski,
+ Szymon, arcybiskup łódzki i poznański,
+ Adam, arcybiskup przemyski i nowosądecki,
+ Jeremiasz, arcybiskup wrocławski i szczeciński,
+ Abel, arcybiskup lubelski i chełmski,
+ Jakub, arcybiskup białostocki i gdański,
+ Grzegorz, biskup supraski,
+ Jerzy, biskup siemiatycki, Prawosławny Ordynariusz WP,
+ Paisjusz, biskup gorlicki,
+ Chryzostom, arcybiskup Rio de Janeiro i Olinda–Recife,
+ Ambroży, biskup Recife.

Pascha Chrystusowa 2012 roku,
Miasto Stołeczne Warszawa.

źródło: cerkiew.pl,