Czy święty Mikołaj istniał naprawdę?
Według przekazów pisemnych, postać świętego Mikołaja pojawiła się już w III wieku po Chrystusie. Święty Mikołaj miał być biskupem Miry. Ze względu na brak jednoznacznie potwierdzonych dokumentów historycznych, osoba ta w wielu przypadkach traktowana jest bardziej jako legendarna.
Pierwsze potwierdzone źródła opowiadają o świętym Mikołaju dopiero w wieku VI n.e. Także te opowieści pokazują Mikołaja, jako osobę duchowną, mnicha, który w czasie swojej podróży odwiedza bazylikę poświęconą właśnie swojemu świętemu imiennikowi - domniemanemu biskupowi Mikołajowi, żyjącemu na przełomie III i IV wieku. Nie wiadomo, któremu Mikołajowi była poświęcona także budowla kościoła z Konstantynopola.
Na podstawie tych tropów, można wnioskować, że postać świętego Mikołaja pojawiała się w chrześcijaństwie niemal od samego początku. Dopiero jednak jego rosnąca popularność i pojawiające się stopniowo legendy o jego dziełach spowodowały, że zaczął być on jednym z najbardziej rozpoznawanych świętych.
Dopiero 300 lat później, czyli w wielu IX, pojawił się pierwszy, oficjalny rys hagiograficzny świętego Mikołaja. Stał się on podstawą późniejszych legend o tej postaci.
Życiorys świętego Mikołaja
Święty Mikołaj miał urodzić się w Patarze, w Licji. Jako jedyne dziecko zamożnych rodziców nigdy nie cierpiał niedostatku. Nie odcisnęło to jednak na nim negatywnego piętna: od początku Mikołaj dorastał w atmosferze wyjątkowości, cudowności. Dobrowolnie wyrzekał się dóbr doczesnych i popularnych rozrywek poświęcając się sprawom boskim. Stronił od handlu, kobiet, polityki i chętnie stawał w obronie osób niedołężnych, biednych, bezbronnych. Pomimo swego oddania Bogu, pozostawał osobą świecką. Jego postępowanie nie zmieniło się nawet po tym, gdy po śmierci rodziców odziedziczył po nich wielki majątek. Czekała go jednak ogromna zmiana. Ze względu na spory, które w tym samym czasie pojawiły się w gronie dostojników kościelnych, którzy mieli wybrać nowego biskupa Miry, zadecydowano, że stanowisko to obejmie pierwsza osoba, która o poranku pojawi się w kościele na modlitwę. Nietrudno zgadnąć, kto był ta osobą.
Mikołaj objął biskupstwo, a dzięki swojej mądrości i wrażliwości, szybko zyskał ogromne wsparcie ze strony wiernych. Walczył z pogaństwem i dbał o najuboższych. Z tym też wiążą się legenda, na której zbudowano współczesny wizerunek św. Mikołaja i do której to nawiązuje dzisiejszy zwyczaj obdarowywania się.
Jeszcze przed objęciem stanowiska biskupa, Mikołaj żył tak jak wielu z nas - otoczony czasem lepszymi, czasem gorszymi sąsiadami. Jednym z sąsiadów Mikołaja był kupiec - człowiek chciwy, ale i bogaty, drwiący ze wszelkich świętości. Jego długotrwałe szczęście urwało się w jednej chwili - człowiek ten stracił wszystko i z dnia na dzień popadł w skrajną biedę. Nie mogąc zapewnić swojej rodzinie podstawowych nawet środków do życia postanowił sprzedać trzy córki do domu publicznego. Bez odpowiedniego posagu nie mógł bowiem szukać dla nich mężów. Dowiedziawszy się o tym, Mikołaj postanowił uchronić dziewczęta przed strasznym losem. Przez trzy noce z rzędu zakradał się do domu sąsiada i wrzucał tam woreczki z monetami - po jednym dla każdej z córek. trzeciej nocy, ciekawy sąsiad oczekiwał tajemniczego dobroczyńcy. Odkrywszy, że pomaga mu młody Mikołaj, który tak bardzo sąsiad gardził, poczuł ogromne wyrzuty sumienia i postanowił rozpocząć swe życie na nowo - już w zgodzie z Bogiem. Jedna z wersji legendy mówi, że Mikołaj woreczki wrzucił przez kominek, tak, że wylądowały w pończochach dziewcząt, które pozostawiły one do wyschnięcia. Stąd też współczesne skarpety na kominkach.
Obdarowywanie się i dobroczynność stały się więc jednymi z najważniejszych elementów wiązanych z kultem świętego Mikołaja.
Popkulturowe oblicze "świętego"
Dziś z trudem doszukujemy się rysunków i reklam, które pokazywałyby pobożnego biskupa, dobroczyńcę i świętego. Po wieloletnim zapomnieniu, święty mikołaj (już nie "Święty Mikołaj") przybrał formę postaci, która zajmuje się rozdawaniem prezentów dzieciom i wybranym, grzecznym dorosłym. Pojawia się na nowo w połowie XIX wieku i do dziś nam towarzyszy. Pomysł na starszego mężczyznę, który przybywa saniami zaprzężonymi w renifery to pomysł Celementa Clarke'a Moore'a z wiersza "Noc wigilijna". Wizja ta przyjęła się i jest obecna w świadomości wielu do dziś. Karykatury, rysunki i wyobrażenia świętego zmieniały się później bardzo szybko. Kultowy stał się jednak mikołaj z lat 30. XX wieku, którego stworzył koncern Coca-Cola. Media szybko podchwytywały pomysł na promowanie nowej tradycji o twarzy rubasznego staruszka i tak oto dziś mikołajki rzadko już w jakikolwiek sposób przypominają nam o chrześcijańskich korzeniach zwyczaju obdarowywania się.
Napisz komentarz
Komentarze