„Zanim wytną twój las” – czy jest się czego bać?

Prezentowane dane nie są niczym nadzwyczajnym, bo obrazują zrealizowane i planowane zabiegi z zakresu gospodarki leśnej, wynikające z Planu Urządzania Lasu. Plan taki jest zatwierdzany przez ministra do spraw środowiska i stanowi podstawowy dokument dotyczący realizacji gospodarki leśnej na obszarze każdego nadleśnictwa. 

Internetowa mapa pn. „Zanim wytną twój las” jest właśnie odzwierciedleniem realizacji tego dokumentu. Natomiast sam tytuł mapy, jak i stylistyka prezentowanych treści może sugerować, że w naszych lasach dzieje się coś złego, może nawet i nielegalnego, i że trzeba działać szybko, bo leśnicy albo już doprowadzili, albo za chwilę doprowadzą do nieodwracalnych strat w otaczającym nas lesie. 

Na początek zastanówmy się czy wycinanie drzew w lasach to jest coś złego, co nie powinno mieć miejsca, czego trzeba się bać i przeciwko czemu należy przeciwdziałać? 

Nie trzeba być fachowcem, żeby zauważyć, że w lasach gospodarczych wycinanie drzew to podstawowy sposób wykonywania zabiegów hodowlanych i ochronnych. Usuwanie wybranych drzew z drzewostanu:

• poprawia warunki wzrostu pozostałym, 

• wzmacnia ich stabilność i odporność na czynniki klimatyczne, 

• zapobiega namnażaniu się chorób i szkodników drzew, 

• zapewnia warunki do wymiany generacji, odnawiania i wzrostu młodego pokolenia lasu. 

Ogół tych zabiegów nazywamy gospodarką leśną. Każdy las, nawet ten objęty gospodarką leśną, spełnia bardzo ważne funkcje przyrodnicze, ekologiczne i społeczne. W optymalnym wieku dla danego drzewostanu lub dla pojedynczych drzew (tzw. wiek dojrzałości rębnej), las zagospodarowany przez człowieka realizuje także funkcję produkcyjną w postaci dostarczania ekologicznego surowca jakim jest drewno. Żelazną regułą jaka przy tym obowiązuje jest zasada racjonalnego i zrównoważonego użytkowania zasobów, przy jednoczesnym odnawianiu (odtwarzaniu) lasu w miejscu wyciętych drzew, przez co mamy zachowaną ciągłość i trwałość lasu w następujących po sobie fazach rozwojowych. 

A po co nam ta gospodarka leśna i wynikająca z niej funkcja produkcyjna lasu? Przecież możemy powiedzieć, że wystarczyłoby aby las tylko rósł i był? – Ale zastanówmy się czy bez drewna bylibyśmy w stanie funkcjonować. Raczej nie, bo każdy z nas potrzebuje drewna w codziennym życiu, w bezpośrednim otoczeniu. Gospodarka, aby się rozwijać, też potrzebuje tego surowca do produkcji mebli, papieru, palet, opakowań, pelletu, do budowy domów, wyposażenia mieszkań, do wyrobu galanterii drzewnej i do wielu, wielu zastosowań. 

Gospodarka leśna zapewnia więc pielęgnację, ochronę i hodowlę stabilnych, zdrowych, odpornych na zmiany klimatu drzewostanów oraz, po osiągnieciu przez las odpowiedniego wieku, dostarcza człowiekowi plonu w postaci drewna, Gospodarka ta byłaby jednak niemożliwa bez wycinania drzew. Zatem zanim przerazi nas intrygująco brzmiący tytuł mapy „Zanim wytną twój las”, to może warto zastanowić się czy wycinanie drzew, czy fragmentów drzewostanów, to jest coś nadzwyczajnego w lasach objętych gospodarką leśną? 

Pomyślmy, czy te wycięte drzewa nie posłużą nam wszystkim do budowy i wyposażenia domów, produkcji papieru, mebli, opału, opakowań, narzędzi. Popatrzmy też, co dzisiaj mamy w miejscach, gdzie kilka czy kilkanaście lat temu usunięto dojrzałe do wyrębu drzewa. Czy stary las, który mamy dzisiaj nie był kiedyś właśnie taki młody? 

Mając gwarancję, że na miejsce wyciętych drzew leśnicy zawsze wprowadzają nowe, pozostawiając jednocześnie dla właściwego poziomu bioróżnorodności części lasu do naturalnego rozpadu, możemy być spokojni o przyszłe pokolenia, które dzięki zrównoważonej gospodarce leśnej i ciągłemu odnawianiu zasobów leśnych, będą mogły korzystać z lasu na tych samych zasadach, co my dzisiaj. 

Zwróćmy uwagę na przykładowe obszary lasów Nadleśnictwa Gorlice, które na mapie „Zanim wytną twój las” zaznaczone są na czerwono, czyli przewidziane są do wykonania „wycinki” w 2025 r., lub są pokazane na biało, gdzie „zaplanowaną wycinkę już zrealizowano”. 

W Nadleśnictwie Gorlice tych ostatnich jest blisko 90 %, bo przez 9 ostatnich lat Nadleśnictwo zrealizowało już ok 90 % zabiegów przewidzianych przez 10-cioletni Plan Urządzania Lasu i teraz w ostatnim roku tego planu mamy do wykonania jeszcze ok. 10 %. Czytając i przeglądając tę mapę ktoś mógłby mieć wrażenie że 100% lasu w Nadleśnictwie Gorlice zostało już, albo zaraz zostanie wycięte. By się o tym przekonać, czy rzeczywiście tak jest, zapraszamy do dowolnego oddziału z prezentowanej w Intrenecie mapy. 

Przykładem może być oddział 03-05-1-10-485-d-00 o powierzchni 27,45 ha, gdzie w 1998 r. wykonano w drzewostanie cięcia w ramach tzw. rębni stopniowej oznaczonej symbolem IVD i pozyskano 1800 m3 drewna. Kolejne cięcia w ramach tej rębni wykonano w tym drzewostanie w 2014 r. i pozyskano wówczas 1400 m3, a w roku ubiegłym 2024 w ramach kontynuacji rębni stopniowej IVD pozyskano kolejne 1600 m3 drewna. Wydawać więc by się mogło, że to 27,45 ha lasu w ostatnich 30 latach zostało już 3 razy „wycięte” i nic w tym lesie już nie zostało. Ale jak zobaczymy do aktualnego opisu tego lasu zawartego w tzw. opisie taksacyjnym, to po „zrealizowanej wycince” wciąż mamy w tym miejscu drzewostan bukowo-jodłowy z drzewami w wieku od 75 do 130 lat i zasobności blisko 400 m3/ha, a miejsce po usuniętych 30 czy 20 lat temu drzewach zajmują dziś młode jodły i buki w wieku od 10 do 40 lat, które dzięki temu dostały więcej dostępu do światła i wody potrzebnej do odnawiania i wzrostu. 

Podobna sytuacja występuje we wszytkach drzewostanach jodłowo-bukowych Nadleśnictwa Gorlice, gdzie „zaplanowaną wycinkę już zrealizowano” i analogicznie podobnego obrazu lasu można się spodziewać po wykonaniu zaplanowanych na 2025 r. zabiegów w postaci cieć rębnych w ramach rębni częściowych, stopniowych lub przerębowych. 

Aby się przekonać, czy „wycinanie” lasu w Nadleśnictwie Gorlice w jakkolwiek sposób zagraża naszym drzewostanom, zapraszamy do osobistego spaceru po lasach Nadleśnictwa, do wybranych drzewostanów, gdzie zabiegi przewidziane przez Plan Urządzania Lasu zostały już zrealizowane. Chętnie służymy także wszelkimi wyjaśnieniami, a gdyby była potrzebna pomoc przewodnika to prosimy o kontakt telefoniczny w celu umówienia spotkania z leśnikiem, który oprowadzi po naszym wspólnym lesie. Zapraszamy!