Bystre bobry? Bobry z Bystrej!

Zacznijmy może od najbardziej podstawowego pytania – skąd u pani zainteresowanie bystrzańskimi bobrami?

Jestem biologiem. Zainteresowała mnie przyroda masywu Trzech Kopców z rezerwatem przyrody Jelenia Góra. Występuje tam bardzo ciekawe stanowisko rzadkiego i chronionego gatunku paproci języcznika zwyczajnego. Rezerwat utworzony został na początku lat 80, wówczas było to najliczniejsze stanowisko języcznika w Karpatach Polskich. To nie koniec przyrodniczych atrakcji tego masywu, bo mówimy o terenie największego w polskich Karpatach osuwiska aktywnego w latach: 1784, 1913 i 1974 o łącznej masie 3,5 mln ton przemieszczonego materiału skalnego spod szczytu Maślanej Góry. Bardzo zachęcam do wiosennych i letnich rodzinnych spacerów trasą przez Jelenią Górę do Maślanej Góry, lub na rodzinne poszukiwanie Beskidzkiego Morskiego Oka. Podczas takiego rekreacyjnego spaceru można spotkać jaszczurkę zwinkę, salamandrę plamistą, zobaczyć duże mrowiska, a z przyrody nieożywionej małe źródełka, wały i progi skalne. Głównie interesuje mnie bogata flora masywu. Bobry zamieszkały na Bystrzance, więc pomyślałam, że dopóki jeszcze są, warto je pokazywać i o nich mówić.

Jakie miejsca wybierają bobry na swoje siedliska? I czy podobnie jak inne dzikie zwierzęta są coraz bliżej ludzi?

Bobry wybierają potoki, rzeki, jeziora. Trudno byłoby uogólniać, że są bliżej ludzi, ale tym razem wybrały miejsce na zakręcie Bystrzanki w centrum Bystrej. Myślę, że skusiła ich skarpa, gdzie mogą kopać nory (bo bóbr to też taki górnik). Swoje hydroarchitektoniczne zdolności pokazały budując dwie tamy w układzie kaskadowym. Wybór miejsca w centrum miejscowości może zastanawiać – spory ruch samochodowy, sąsiedztwo szkoły. Jest tam jednak miejsce na utworzenie rozlewiska być może bez większych szkód a z ogromnym zyskiem dla ekosystemu.

Co w tych zwierzętach jest takiego niezwykłego?

Wszystkie istoty żywe są niezwykłe. Życie każdej istoty żywej można interesująco opisywać, obserwować i badać. Bobry w Polsce mają ciekawą historię. Po drugiej wojnie bobry były tak nieliczne, że istniało zagrożenie, że zostaną tylko w nazwach miejscowości czy nazwisk. Wcześniej gościły na stołach. Dzięki skutecznym działaniom polskich naukowców udało się przywrócić populację na terenach Polski. Bobry są niezwykłe, bo wpływają na naturalną retencję wody w środowisku, zapobiegają powodziom, przyczyniają się do filtracji zanieczyszczeń z wody, wpływają na ubogacenie ekosystemu w owady, płazy, gady, ptaki, długo by wymieniać… a z ciekawostek: tworzą struktury rodzinne, są opiekuńcze, wiążą się na całe życie, są bardzo pracowite i inteligentne.

Jakie korzyści możemy czerpać z obecności bobrów? Czy bobry to rzeczywiście takie straszne szkodnik, jak uważa część społeczeństwa?

Bobry mają tyle samo zwolenników co przeciwników. Każdy jest w stanie zrozumieć ogrom korzyści, jakie mogą wynikać z obecności bobrów. Rozmowa kończy się gdy powstaje zagrożenie, że prywatny majątek może ucierpieć w wyniku działalności bobrów. Ubolewam, że zamiast starań o przeniesienie rodziny bobrów lub otrzymanie odszkodowania wybierana jest prosta droga – dewastacja tamy. Nawet dziś pod osłoną nocy pewien pan z widłami zabrał się do rozbiórki tamy. Dopóki jednak bobry są, możemy je obserwować. Taka jest właśnie moja rola – obserwacyjna. Nie zajmuję się ani ochroną, ani „odstrzałem”. Nie staję po żadnej ze stron ewentualnego konfliktu. Obserwuję przyrodę. W tym momencie to jedyna znana mi rodzina bobrów na Bystrzance.

Czy bobry mogą być pomocne w walce z suszą?

Z suszą i z powodzią. Bobry to naturalni sprzymierzeńcy w walce z suszą. Retencja wody to bardzo ważny temat w Polsce. Na wielu konferencjach naukowych podnosi się temat zbawiennej roli bobrów. Zatrzymywanie wody w środowisku ma nieoceniony wpływ na cały ekosystem.

Bobry to też sprzymierzeńcy w walce z powodzią. W pewnych granicach mają zdolność regulacji poziomu wody. Nie spiętrzają jej w nieskończoność. Utrzymują poziom wody taki by zakrywać wejścia do nor. To zabezpieczenie wejść przed drapieżnikami. Same nory są już ponad poziomem wody. W przypadku wiosennych wezbrań tamy bobrowe na potokach to drobne zbiorniki retencyjne wypłaszczające falę powodziową. Również estetycznie dużo ładniejsze od wybetonowanych tam czy zbiorników retencyjnych.

Jakie korzyści dla lokalnego ekosystemu mogą przynieść bobry w Bystrej?

Bobry wpływają bezpośrednio na zwiększenie różnorodności ekosystemu. Tworzą bagnistą strefą, szeroką fazę przejściową między wodą i lądem. Tworzy się nowy układ fauny i flory. Podnosi się temperatura wody. Tworzy się plankton, mnożą się muchówki, chruściki i jętki. Pojawiają się płazy, gady, ptaki, ryby.

Ile mamy rodzin bobrów w Bystrej i ile w każdej z nich jest/może być osobników?

Obserwuję jedną rodzinę. Być może wiosną pojawią się młode. Zapraszam do oglądania nagrań z kamery nocnej na moim blogu. Dochodzą mnie słuchy, że osobników może być sześć, ja zaobserwowałam trzy. Myślę, że to para i jedno młode z poprzedniego roku.

Na stronie Bobry Bystra, którą pani prowadzi, napisała pani, że szuka wolontariuszy. Czy mieliby się zajmować?

Wolontariuszy to może zbyt duże słowo. Chcę również zaznaczyć, że moje działania nie mają na celu ochrony bobrów. To pozostawiam odpowiednim instytucjom. Nie moja w tym rola. Pomyślałam, że jeśli komuś sprawia przyjemność badanie, opisywanie czy obserwowanie przyrody, chciałby wraz ze mną obserwować bobry lub przyrodę Maślanej, Jeleniej i Zielonej Góry to zapraszam serdecznie do kontaktu. W styczniu planuję spacer ornitologiczny. Może ktoś będzie zainteresowany?

Czy zima to dobry czas do obserwacji bobrów? Kiedy najlepiej wybrać się w pobliże bystrzańskiej tamy, by podglądać nasze bobry?

Każda pora jest dobra oprócz dużych mrozów. Bobry nie zapadają w sen zimowy. Pamiętajmy, że aktywność bobra to pora nocna. Wskazówki jak zobaczyć bobra umieściłam na moim blogu. Wybierzmy się więc wieczorem, zachowajmy spokój, a zobaczymy pracowite bobry. Zachęcam, by zabrać ze sobą dzieci i wykorzystać taką wieczorną wycieczkę do wytłumaczenia dzieciom, jaką rolę w przyrodzie pełnią bobry, czym jest susza, a nawet wytłumaczyć dzieciom czym jest recykling, bo bobry w swoją tamę wbudowują nie tylko patyki i muł, ale również zebrane z rzeki śmieci.

Dziękujemy za rozmowę.

Dziękuję bardzo za możliwość rozmowy i zapraszam do obserwowania mojego bloga Bobry Bystra